آشنایی با کاخ توپکاپی
کاخ توپکاپی (topkapi) یکی از مجلل ترین کاخ های دوره امپراتوری عثمانی است که ۴۰۰ سال از حکومت ۶۰۰ ساله ی عثمانی را در خود دیده است.
این کاخ به دستور سلطان محمد دوم و پس از فروپاشی قسطنطنیه در سال های (۱۴۷۸- ۱۴۶۶ ) بر روی تپه ای در یک شبه جزیره کوچک که ویرانه های امپراتوری بیزانس در آنجا قرار داشت، بنا شد. کاخ توپکاپی از شمال به شاخ طلایی و از جنوب به دریای مرمره و از شمال شرقی به تنگه بسفر منتهی می شد.
در هنگام ساخت و ساز، سلطان محمد دوم در کاخ کوچکی که امروزه در دانشگاه استانبول در میدان بایزید قرار دارد، زندگی می کرد اما پس از تکمیل بنا به کاخ توپکاپی رفت، پس ازآن به کاخ کوچک «کاخ قدیم» و به کاخ توپکاپی «کاخ جدید» می گفتند.
نمایی از کاخ توپکاپی استانبول ترکیه
اما مردم محلی به علت وجود توپ جنگی که برای فتح قسطنطنیه از آن ها استفاده شده بود، در خارج از دروازه کاخ به آنtopkapi یعنی «دروازه توپ» می گفتند.
کاخ توپکاپی در قرن های ۱۵ تا ۱۹ میلادی و تا قبل از ساخت کاخ دلمه باغچه به عنوان مرکز سیاسی دولت عثمانی از آن استفاده می شد.
معماری کاخ توپکاپی عمدتا به سبک خاورمیانه ای است، اولین ساختمان کاخ یک عمارت با ایوانی بزرگ بوده است. مساحت این کاخ به قدری زیاد است که به نظر می رسد شهری کوچک در شهر استانبول است.
دیوارهای اطراف کاخ حدود ۵ کیلومتر (حدود ۳ مایل) طول داشتند و در طول ۴۰۰ سال سلطنت در کاخ توپکاپی هر پادشاهی که به حکومت می رسید بسته به سلیقه و یا نیاز ساختمانی را به بخش اصلی کاخ اضافه می کرد.
بازدید توریست ها از کاخ توپکاپی استانبول ترکیه
کاخ توپکاپی دارای سه دروازه می باشد. اولین دروازه باب همایون یا دروازه امپراتوری است که مشرف به میدان سلطان احمد و مسجد ایاصوفیه می باشد دومین دروازه باب سلام یا همان دروازه ی سلام و تحیت است که در سال ۱۴۷۸ ساخت آن به پایان رسید و دروازه سوم که باب ساده(babus saade) نام دارد و مرکز و قسمت های مهم کاخ را از دیگر بخش ها مانند خزانه داری جدا می کند.
در ابتدا حدود ۷۰۰-۸۰۰ نفر در کاخ توپکاپی ساکن بودند اما در طول قرن ها به طور چشمگیری به ۵۰۰۰ نفر در روزهای معمولی و تقریبا ۱۰ هزار نفر در زمان برپایی جشن ها می رسید. بیشترین جمعیت این کاخ را سربازان پیاده نظام مستقر در حیاط اول کاخ تشکیل می دادند.
حرم سرا امپریالیستی ابتدا در کاخ قدیم (کاخ کوچک) باقی مانده بود ولی پس از یک قرن توسط سلطان مراد سوم، به مکان فعلی حرم سرا در کاخ نوپکاپی منتقل شد.
حرم سرا کاخ توپکاپی بیش از ۴۰۰ اتاق دارد و از بخش های مختلفی مانند اتاق هایی برای مادر سلطان، همسران ، معشوقه های آن، حمام های ترکی، اتاق ختنه، آپارتمان هایی برای خواجه های سیاه و آپارتمان سلطان تشکیل شده است. گفته می شود در برخی موارد، جمعیت حرمسرا به ۴۷۴ خانم می رسید.
امروزه حرمسرا یک مجتمع موزه در مجاورت کاخ است که در ساعات خاصی پذیرای توریست ها می باشد.
کاخ توپکاپی متشکل از سه دروازه و چهار حیاط بزرگ می باشد که هر کدام از این حیاط ها دارای ساختمان هایی با کاربردهای خاص است.
شاهکار معماری در ساخت کاخ توپکاپی استانبول ترکیه
در سال ۱۹۲۴ کاخ به یک موزه تبدیل شد و از آن به بعد پذیرای مسافران و توریست های زیادی است.
پس از عبور از اولین دروازه «دروازه ی امپراتوری» ، به حیاط اول به نام «حیاط سپاه» وارد می شوید از این دروازه تنها سلطان می توانست با اسب عبور کند و بقیه افراد باید پیاده از دروازه گذر کنند. در این حیاط یک پارک زیبا وجود دارد که باقیمانده ی ستون ها و خرابه های دوره ی بیزانس در آن قرار دارد. در حیاط اول یک مرکز ضرب سکه و موزه ی باستان شناسی نیز وجود دارد.
دروازه دوم دارای دو برج دفاعی و مراقبت است و علت نام گذاری آن این است که هر کسی که از این دروازه عبور می کند ابتدا باید به سلطان سلام کند، در آن زمان تنها سلطان و کسانی که در قصر کار می کردند می توانستند از آن عبور کنند. و امروزه نیز برای عبور از این دروازه و ورود به حیاط دوم (حیاط دیوان) یک بخش کنترل و خرید بلیط وجود دارد. در سمت راست این حیاط آشپزخانه کاخ وجود دارد که در زمان سلطنت بین ۸۰۰ تا ۱۰۰۰ آشپز در آن وجود داشت.
امروزه مجموعه ای از ظروف چینی و نقره ای در بخش های مجزا در این آشپزخانه وجود دارند.
در سمت چپ حیاط اتاق شورا وجود داشته که در آن وزیران درباره مسائل و مشکلات روز بحث می کردند و یا از مهمانان خارجی پذیرایی می کردند.
در کنار اتاق شورا خزانه دیوان وجود داشت که امروزه اسلحه های آن زمان در آن نگهداری می شود و در بالای آن برج دادگستری یا عدالت وجود دارد که کاربرد آن نظارت بر بندرگاه بوده است.
دروازه سوم معروف به «دروازه سعادت» بود زیرا سلطان دراین مکان که حیاط سوم کاخ می باشد؛ جشن های مهم خود را برگزار می کرد. این دروازه توسط خواجه های سفید محافظت می شد و هیچ کس نمی توانست بدون اجازه سلطان از آن عبور کند.
وقتی که وارد حیاط سوم می شوید اولین ساختمانی که می بینید سالن ملاقات رسمی می باشد که سلطان در آنجا با سفیران کشورهای دیگر ملاقات می کرد این سالن با مبلمانی زیبا تزیین شده است. کتابخانه ای در پشت سالن ملاقات وجود داشت.
نقاشی از گذشته کاخ توپکاپی استانبول ترکیه
در سمت راست حیاط گنجینه و مجموعه لباس های سلطان وجود دارند که امروزه به یکی از محبوب ترین بخش های موزه تبدیل شده است.
در سمت چپ حیاط اندرونی یا همان حیاط سوم اقلام مذهبی از جمله بالاپوش یا ردا، دندان و موی پیامبر اکرم (ص)، شمشیر خلیفه اول و ظرف سنگ سیاه کعبه و … نگه داری می شد.
در کنار این سالن، چندین اتاق دیگر با نقاشی سلطنتی، مینیاتوری، ساعت های قدیمی و … وجود دارد.
چهارمین و آخرین حیاط کاخ توپکاپی، باغ اختصاصی سلطان است که پر از گل های رز و لاله و تعدادی کیوسک یا اتاقک می باشد.
در این باغ سلطان می توانست در حال نوشیدن قهوه یا چایی از دیدن مناظر زیبای شهر لذت ببرد.
کیوسک بغداد، کیوسک روان و کیوسک صوفی در سمت چپ حیاط و مشرف به شاخ طلایی هستند که در قرن ۱۷ ساخته شده اند و با کاشی های زیبا و چوب منبت کاری شده با مروارید تزیین شده اند.
اتاق ختنه پسران سلطان،کیوسک مکیدیه (mecidiye kiosk) در سمت راست حیاط و مشرف به دریای مرمره و تنگه بسفر قرار دارند که در اواسط قرن نوزدهم ساخته شدند. یک مسجد کوچک نیز در این حیاط قرار دارد. امروزه در زیر کیوسک مکیدیه، یک کافه تریا و رستوران وجود دارد.
امروزه کاخ توپکاپی به یکی ازمحبوب ترین مکان ها در بین گردشگران و توریست هایی که به ترکیه و شهر استانبول سفر می کنند، تبدیل شده است.
منبع: سایت توریست های ایرانی
