مسجد نصیرالملک شیراز، مسجدی غرق در نور و رنگ

در سبک و سیاق  معماری هر بنا یا اثر تاریخی، شجره نامه ای از هویت و اصالت ملی خودنمایی می کند که بیان کننده بافت فرهنگی شهر و مردمان آن به شمار می آید. اگر در میان جاهای دیدنی شیراز به دنبال جایی برای گذراندن لحظه هایی آرام هستید،ما به شما مسجد نصیرالملک را پیشنهاد می کنیم. علت اینکه این مسجد مورد استقبال توریست ها واقع شده است برخورداری مسجد از معماری بی بدیل و رنگ آمیزی زیبا می باشد که لذت دیدنش وصف نشدنی است. فضایی این مسجد مناسب عکاسی است؛ بازی رنگ و نور بهترین لوکیشن برای قاب دوربین است تا یک روز به یادماندنی را برای شما ثبت کند.

همچنین،این مسجد یکی از بناهای مذهبی شهر شیراز است که با معماری فوق العاده اش از جمله کاشیکاری و مقرنس کاری های منحصر به فرد، در زمره یکی از زیباترین مساجد ایران جای گرفته است.

تاریخچه مسجد نصیرالملک شیراز

این مسجد در شهر شیراز، در محله گود عربان، در جنوب خیابان لطفعلی خان و در نزدیکی امامزاده شاه چراغ قرار گرفته است.

قدمت ساخت مسجد نصیرالملک به دوران قاجار بر می گردد زمانی که میرزا حسن علی خان ملقب به نصیرالملک که یکی از اشراف نامدار و همچنین حاکم وقت شیرازبود، در اواخر عمر تصمیم گرفت تا مسجدی از خود به یادگار بگذارد. او دستور ساخت مسجد نصیرالملک را صادر کرد . ساخت و ساز این مسجد در سال ۱۲۹۳ هجری قمری آغاز و در سال ۱۳۰۴ هجری قمری به اتمام رسید، به عبارتی ساخت آن حدود ۱۲ سال به طول انجامید.

در این میان دو نفر از زبده ترین معماران با نام های استاد میرزا حسن معمار و میرزا رضای کاشی پز شیرازی، ساخت این مسجد زیبا را بر عهده گرفتند. لازم به ذکر است که در و پنجره های رنگی شبستان در سال ۱۳۴۸ توسط استاد حاج میرزا آیت ساخته شده اند. البته مجموعه بناهایی مانند حمام،آب انبار و خانه نیز از نصیرالملک باقی مانده که در محله قدیمی «اسحق بیگ» واقع شده اند.

مسجد نصیرالملک شیراز

ویژگی چشمگیر مسجد نصیرالملک

مسجد نصیرالملک در زمینی به مساحت ۲۸۹۰ مترمربع و زیربنای ۲۲۱۶ مترمربع ساخته شده است. تمام سقف مسجد و نمای داخل و بیرون مسجد نیز با کاشی هایی تزئین شده که بر روی آن ها آیات قرآنی به چشم می خورد و اکثر ویژگی های سبک معماری سنتی اسلامی مانند قوس ایوان و حوض مرکزی را دارا می باشد.

از ویژگی های دیگر کاشی های مسجد نصیرالملک، استفاده زیاد از نقش معروف گل و مرغ است که تخصص نگارگران شیراز در طراحی همین نقش بوده است.

نقش گل و مرغ کاشی های مسجد نصیرالملک

در دوران قاجار و قبل از آن استفاده از شیشه های رنگارنگ در طراحی داخلی عمارت ها و همچنین کلیساها کاربرد داشته است، اما استفاده از شیشه های رنگی در مساجد تا حدودی دور از انتظار به نظر می رسید تا اینکه در طراحی داخلی مسجد نصیرالملک به کار گرفته شد و باعث خلق یک اثر هنری شگفت انگیز و تحسین برانگیز شد. زیبایی خارق العاده رقص نور در لابه لای شیشه های رنگی همچون بوم نقاشی یک نقاش ماهر جلوه گری می کند.گویی آفتاب این جا و در این مسجد سر بر می آورد تا دنیایی از رنگ را بر روی نقش و نگار دیواره ها و کف مسجد به تصویر بکشد. این مسجد از لحاظ رنگ آمیزی با مسجدالاقصی و مسجد آبی استانبول برابری می کند.

مسجد صورتی

در این مسجد رنگین کمانی از رنگ ها در میان روشنایی روز خودنمایی می کند و همه این زیبایی ها به خاطر وجود شیشه های رنگی در پنجره های مسجد است، در این میان استفاده از آب طلا در رنگ گل های سرخ کاشی ها و ایجاد رنگ صورتی در کاشی های این مسجد باعث شده تا این کاشی ها بعد از سال ها همچنان شفافیت خود را حفظ کرده و زیبا باشند، به همین خاطر به آن عنوان مسجد صورتی ایران داده شده است. نور در معماری این مسجد نقش مهمی ایفا می کند زیرا از ترکیب نور و رنگ، زیبایی خاصی در فضای مسجد به وجود می آید که کلمات از وصف آن قاصرند.

مسجد نصیرالملک معروف به مسجد صورتی

ورودی مسجد نصیرالملک

چهره زیبای کاشی هفت رنگ با گل های سرخ و گل های زنبق شیراز  بر سر در ورودی اصلی مسجد،هر بیننده ای را برای داخل شدن به مسجد مشتاق می کند.ورودی مسجد طاق بزرگی به بلندی ۸ متر دارد که سقف آن با کاشی های خوش رنگ زینت داده شده است.بالای درهای چوبی مسجد،روی سنگ مرمر شعری از شوریده شیرازی دیده می شود و در قسمت پایانی سر در مسجد نیز، نام معماران مسجد و تاریخ ساخت آن حکاکی شده است.البته لازم به ذکر است که منظور از شوریده شیرازی؛حاج محمد تقی،ملقب به فصیح الملک،متخلص به شوریده،شاعر معروف عهد قاجار است.

سر در مسجد نصیرالملک

همین که از درهای چوبی مسجد گذر کردید ،از هشتی مسجد وارد حیاط چهارگوش می شوید؛حوض مستطیل شکل میان حیاط با گلدان های چیده شده حال و هوای سایر مسجدها را برایتان تداعی می کند اما با ورود به شبستان مسجد تفاوت ها آشکار می شود، نور از شیشه های رنگی شبستان عبور کرده و فضایی زیبا و ملکوتی را ایجاد کرده است.

صحن اصلی مسجد نصیرالملک

مسجد دارای صحن وسیعی است که در سمت شمال آن قرار دارد و برای رسیدن به آن باید یک دالان ۲۰ متری را پشت سر بگذارید، همچنین مسجد دارای دو شبستان شرقی و غربی است.

ایوان شمالی

این ایوان با ارتفاع ۸ متر دارای ۳ نیم طاق در ۳ طرف می باشد و از سمت چهارم به صحن اصلی مسجد می رسد. همچنین ایوان شمالی دارای ۴ غرفه است و سقف میانی آن با مقرنس کاری و کاسه سازی پنج کاسه مزین شده است.

طاق مروارید ایوان شمالی مسجد نصیرالملک

دو ایوان در قسمت شمال و جنوب مسجد درست روبروی هم قرار دارند که با مقرنس های ظریف و طرح های اسلیمی تزئین شده اند.می توان گفت که زیباترین بخش مسجد نصیرالملک،ایوان مروارید است که در شبستان شمالی مسجد قرار دارد چرا که کاشی های تک رنگ فیروزه ای و ستون های سنگی حجاری شده در آن به کار رفته اند. این ایوان در سال های گذشته به « ایوان پن کاسه » معروف بوده که به حالت تورفتگی صدف که مروارید درون آن قرار می گیرد گفته می شود، ولی امروزه نام مروارید به آن اختصاص داده شده است البته این نامگذاری نیز به دلیل تورفتگی ایجاد شده در طاق های صحن ایوان شمالی است.

طاق مروارید مسجد تصیرالملک

ایوان جنوبی

ایوان جنوبی، در مقایسه با ایوان شمالی از زیبایی کمتری برخوردار است، تمام بدنه و سطح بیرونی و درونی این  طاق نما کاشی کاری شده و با آیات قرآنی و احادیت تزئین شده است اما به علت وجود دو در که یکی به داخل اتاق کوچک ایجاد شده و دیگری به گلدسته ها راه دارد، تقارن خود را از دست داده اند.بر روی این طاق که عمق کمتری نسبت به طاق نمای شمالی دارد،۲ گلدسته نیز به چشم می خورد. حیاط واقع در ضلع جنوبی مسجد نیز دارای حوضی مستطیلی با فواره ای سنگی است.

شبستان غربی یا شبستان تابستانی

این شبستان با نمای آجری و تزئینات هنری دارای ۷ در چوبی بزرگ با شیشه های رنگی و ۱۲ ستون سنگی است که در دو ردیف ۶ تایی قرار گرفته اند.سقف شبستان نیز با نقش های گل و بته،خطوط اسلیمی و چند آیه از قرآن کریم مزین شده است.در این شبستان دیگر خبری از نقاشی های گل سرخ نیست چرا که در مرمت های ۷۰ سال قبل ،کاشی های فیروزه ای جای آنها را گرفتند؛ طوری که کف این شبستان هم با همین کاشی های فیروزه ای فرش شده است.در این شبستان یک محراب بسیار زیبا هم به چشم می خورد.

شبستان شرقی یا شبستان زمستانی

این شبستان، سقفی کاشی کاری شده با ۷ ستون دارد،همچنین در جلوی این شبستان،ایوانی به عرض ۶ متر  قرار دارد که با ۸ طاق نما از حیاط جدا می شود و ۷ دیوار آجری هم دارد.در حال حاضر این شبستان به موزه اوقاف تبدیل شده است.

گاو چاه شبستان شرقی مسجد نصیر الملک

پشت شبستان شرقی مسجد،دری قرار گرفته که به چاه بزرگی باز می شود که گاو چاه نام دارد. در گذشته این مکان محل نگهداری حیوان آبکش بوده است.در این جا یک حوضچه و یک دالان هم وجود دارد.

گاو چاه مسجد نصیرالملک شیراز

امامزاده زنجیری، مرقدی در داخل مسجد نصیر الملک

حرم امامزاده زنجیری در گوشه جنوب شرقی داخل مسجد نصیرالملک قرار دارد.در حیاط امام زاده بالای سر در ورودی زنجیری آویزان است که در گذشته برای تشخیص بی گناهی اشخاص مظنون آنان را در این مکان زنجیر می نمودند و در صورت گشوده شدن زنجیر بی گناهی فرد ثابت می شد.این امامزاده در سال ۱۳۸۰ در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است.

امام زاده زنجیری مسجد نصیرالملک

مرمت مسجد نصیرالملک

این مسجد تا به امروز طی دو مرحله تعمیر و مرمت شده است، مرحله اول که به حدود ۷۰ سال قبل باز می گردد که در طی آن تعمیراتی برای پوشش کف مسجد صورت گرفت، مرحله دوم نیز که از سال ۱۳۷۰ تا ۱۳۸۵ ادامه داشت؛ در مسجد بازسازی هایی کم و بیش صورت گرفت.

امروزه نیز حفظ و نگهداری این بنای باشکوه با رعایت استانداردهای بین المللی مرمت آثار تاریخی،توسط موقوفه نصیرالملک همچنان ادامه دارد و با وجود اینکه حدود ۱۵۰ سال از قدمت مسجد می گذرد ولی همچنان مردم برای عبادت به آن می روند.

مسجد نصیرالملک در سال ۱۳۵۸ توسط انجمن آثار ملی و باستان شناسی ایران در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید.

اطلاعات برای بازدیدکنندگان

بهترین زمان بازدید: ۸ صبح تا ۱۲:۳۰ ظهر- ۱۵ تا ۱۹ عصر

مدت زمان بازدید:یک ساعت

نرخ بلیت ورودی برای هموطنان:۲۰۰۰ تومان

نرخ بلیت برای میهمانان خارجی:۱۵۰۰۰ تومان

آدرس:فارس،شیراز،محله گود عربان،جنوب خیابان لطفعلی خان زند،نزدیک شاهچراغ،کوچه نصیرالملک

نحوه دسترسی:تاکسی،اتوبوس خط واحد