زیگورات چغازنبیل شهر شوش | با بیش از ۳۰۰۰ سال قدمت
کشور زیبایمان ایران که به کشور چهار فصل شهرت دارد، با داشتن تاریخ و فرهنگی غنی با ابنیه های تاریخی فراوان و هم چنین جاذبه های طبیعی زیبا و بکر، یکی از مقاصد گردشگری غرب آسیا به شمار می رود. در این مطلب می خواهیم به زیگورات چغازنبیل یکی از جاذبه های توریستی شهر شوش در کشورمان بپردازیم.
دلایل فراوانی نظیر: وجود مناظر زیبا و دیدنی در هر نقطه از این کشور مانند روستای کندلوس مازندران، وجود ساختمان ها و بناهای تاریخی فراوان مانند: بیستون، زیگورات چغازنبیل، پرسپولیس، باغ های تاریخی مانند: باغ ارم، مراکز تفریحی و سیاحتی مانند: تله کابین توچال، اماکن زیارتی از قبیل حرم امام رضا (ع) در شهر مشهد و …، برای انتخاب ایران به عنوان مقصدی برای سفر و گشت و گذار وجود دارد.
آشنایی با زیگورات چغازنبیل
کشور ایران دارای تمدنی غنی و قدیمی مربوط یه سال های دور می باشد که همین امر سبب شده که آثاری از آن دوران در برخی از مناطق کشور وجود داشته باشد. برخی از این آثار تاریخی مربوط به عبادتگاه های تمدن های مختلف است. در هر دوران مردم سعی می کنند بهترین ساختمان با معماری خاص را برای انجام اعمال دینی و مذهبی خود بسازند.
یکی از بناهای تاریخی کشورمان که به ثبت سازمان جهانی یونسکو، به عنوان یک اثر تاریخی و ملی، رسیده است، زیگورات چغازنبیل می باشد که در بخش جنوب غربی ایران، در استان خوزستان و در چند کیلومتری شهر باستانی شوش در نزدیکی منطقه ای به نام هفت تپه واقع شده است.
زیگورات ها در واقع عبادتگاه هایی برای پرستش خدایان و بت هایی مانند: ایزد نگاهبان شهر باستانی شوش «اینشوشیناک» هستند که با بهترین مواد و مصالح ساختمانی و به شکل هرمی و به صورت پلکانی ساخته شده اند و به دوران تمدن ایلامی ها (عیلامی ها) و تمدن بین النهرین برمی گردند. در واقع زیگورات ها به صورت طبقاتی که به روی هم قرار گرفته اند و هر کدام از دیگری کوچکتر است، بنا می شوند.
زیگورات چغازنبیل یکی از این عبادتگاه ها می باشد که قدمتی بیش از سه هزار سال دارد و به دوران حکومت اونتاش ناپریشا (untash-napirisha) بر می گردد و به دستور او در مرکز شهر مذهبی در حال تاسیس «دور اونتاش» برای عبادت خدایان اینشوشیناک و ناپریشا به وسیله خشت و آجر بنا شد.
دور اونتاش در واقع شهری با سه حصار یا دیوار دایره ای شکل بوده است که فاصله دورترین حصار به مرکز آن که زیگورات چغازنبیل است، چهار کیلومتر می باشد. دروازه ورودی به شهر در قسمت شرقی بیرونی ترین حصار واقع شده است. بین حصار بیرونی و حصار وسط دوراونتاش کاخ های قرون وسطی پادشاهی و آرامگاه های حاکمان ایلامی (عیلامی) قرار گرفته اند و بین حصار وسط و داخلی ترین حصار نیز تصفیه خانه آب شهر دور اونتاش قرار گرفته است که آب آن از رودخانه کرخه تامین می شد.
در مرکز داخلی ترین حصار که شش دروازه ورودی دارد، زیگورات مربعی شکل به مساحتی بالغ بر یازده هزار متر مربع و ارتفاعی برابر با ۵۳ متر قرار دارد که از میلیون ها آجر و خشت و در پنج طبقه ساخته شده است که امروزه از این معبد به دلیل شرایط جوی و گذشت قرن ها و همچنین حمله آشوری ها تنها دو طبقه به طول بالغ بر ۲۴ متر باقی مانده است.
این زیگورات چندین قرن به صورت تپه ای در این بخش از شهر شوش مدفون بوده است که در اواخر قرن نوزدهم و طی کاوش هایی که برای کشف نفت در آن منطقه انجام می شد. کتیبه هایی از این بنا پیدا شد که با بررسی باستان شناسان و رفتن آن ها به آن قسمت از شهر شوش، از این اثر باستانی شگفت انگیز توسط رومن گیرشمن فرانسوی خاک بردای شد.
معرفی بخش های مهم زیگورات
در این شهر و در کنار معبد بزرگ زیگورات معابد دیگری نظیر: معبد اینشوشیانگ با پنج اتاق هم ردیف، معبد اینشوشیانگ (آ) که در کنار معبد اینشوشیانگ واقع شده اما از اهمیت کمتری برخوردار است، سه معبد در کنار داخلی ترین حصار و در بخش شمال غربی، معبد چهارگوش غربی با سقفی از خشت و طاق های هلالی شکل، معبد چهار گوش جنوب شرقی و مکان هایی که مردم نذورات خود را در آن قرار می دادند که باستان شناسان توانستند مهره ها و مجسمه ها به شکل حیوانات و پرندگان از جنس خمیر شیشه، انگشتر با روکش طلا و قرص های تزئینی را دراین مکان ها کشف کنند، وجود دارند.
در حصار درونی شش دروازه که هر کدام از آن ها برای ورود افراد خاصی تعبیه شده اند، وجود دارد؛
به طور مثال دروازه ورود پادشاه بزرگ ترین دروازه این حصار است و دروازه ارابه ها برای تردد ارابه ها استفاده می شود که به سبب تردد آن ها این دروازه سنگ فرش شده است.
در بخش حصار دوم نیز دو معبد قرار دارند که باستان شناسان در آنها کتیبه هایی که نام دو خدای باستان ایلامیان برآن ها حک شده است کشف شد. این حصار نیز از دروازه ها، همچنین برجی آجری در نزدیکی گذرگاه شاهی، مجموعه های مسکونی برای کارگران و … را می توان در این بخش مشاهده کرد.
از دیگر بناهای این شهر می توان به نیایشگاه توسکو که مخصوص عبادت شاه است، کاخ هایی با امکانات رفاهی که براساس درجه اهمیت آن ها از بخش های مختلفی نظیر حیاط، اتاق، حمام و … تشکیل شده اند، مخزن و یا تصفیه خانه آب که به وسیله کانالی آب را به داخل شهر وبه حوضی هدایت می کنند و … را نام برد.
نکات جالبی که بهتر است درباره زیگورات چغازنبیل بدانید:
- این معبد بر خلاف دیگر زیگورات ها که هر طبقه بر روی طبقه پایین تر بنا می شود، هر طبقه به صورت مستقل و از سطح زمین ساخته شده است.
- معنی لغوی “چغازنبیل”، تپه سبد مانند می باشد.
- بزرگترین زیگورات که در خارج از منطقه بین النهرین بنا شده است.
- در زیر یکی از کاخ های موجود در این شهر مقبره ای کشف شده که گفته می شود به خانواده پادشاهی تعلق دارد.
- معنی لغوی کلمه «دور اونتاش»، دژ اونتاش می باشد.
منبع: سایت توریست های ایرانی